Begin 2017 deelden de eerste personen onder de hashtag MeToo hun verhaal over seksueel grensoverschrijdend gedrag. In de maanden en jaren daarna volgden duizenden verhalen. Veel van die ervaringen speelden zich af in de Amerikaanse filmindustrie. Maar ook in Nederland kwamen slachtoffers met hun ervaringen naar buiten. Het werd duidelijk: er moesten maatregelen worden genomen om de filmsets veiliger te maken.

Ron Toekook, bestuurslid van de Nederlandse Beroepsvereniging van Film- en Televisiemakers (NBF), vertelt aan NU.nl dat er veel veranderd is. "Er is meer bewustzijn en studenten van de filmacademie worden tegenwoordig veel beter voorbereid op het werken in de industrie. Er staan generaties op die zijn 'opgevoed' met de juiste omgangsvormen en dat is hoopvol."

Wat MeToo ons ook bracht, is de intimiteitscoördinator. Dit beroep, ontstaan in de Verenigde Staten en Engeland, is bedacht om te helpen bij machtsverhoudingen die bestaan op een filmset.

Acteurs doen al snel wat een regisseur van ze vraagt, ook als ze daarmee over hun eigen grenzen gaan. Acteurs vertellen vaak op latere leeftijd dat ze daar spijt van hebben. De intimiteitscoördinator zorgt er onder andere voor dat er voorafgaand aan de opnames afspraken worden gemaakt over de intieme scènes.

Marjan Lammers, die als opnameleider op filmsets werkt, is daarnaast sinds 2019 intimiteitscoördinator. Net als Toekook ziet zij hoopvolle veranderingen in de filmindustrie. "Er is veel vraag naar intimiteitscoördinatoren. Het is normaal geworden dat ze betrokken worden in het voortraject en op de filmset aanwezig zijn. Er worden dan ook bijna geen projecten meer gedraaid zonder. Ik merk dat mensen sinds MeToo beter zijn gaan communiceren, kwetsbaar durven te zijn en meer begrip hebben voor elkaar."

Lammers richtte samen met opnameleider Anna van Schijndel en acteurs Markoesa Hamer (Dokter Deen, Aanmodderfakker) en Cynthia Abma (GTST, Hollands Hoop) Intimiteitscoördinatie Nederland op. Theaterregisseur Zarah Bracht sloot later aan. Ze introduceerden zo het beroep in ons land. Volgens het viertal gebeurde er te weinig om onprettige situaties op filmsets te voorkomen. Waar voorheen geïmproviseerd werd tijdens intieme scenes, wordt nu elke beweging bedacht, zoals ook elke klap en schop in een vechtscène wordt uitgewerkt. Op die manier wordt veiligheid en vertrouwen op de set vergroot.

Toch is er nog steeds sprake van grensoverschrijdend gedrag in de industrie, stelt Toekook. Volgens het bestuurslid heeft dat niet zozeer met mensen te maken, maar met lage budgetten en hoge werkdruk die aan de orde zijn in de filmwereld.

"Er worden steeds meer films gemaakt, dat moet zo snel mogelijk én met een laag budget. Dat veroorzaakt veel spanning en stress op filmsets en heeft invloed op de manier waarop mensen met elkaar communiceren en omgaan." Daarom moeten opdrachtgevers zoals streamingdiensten en de NPO dringend hogere budgetten beschikbaar stellen, vindt het bestuurslid.

Lammers vindt ook dat filmmakers met beperkte budgetten werken, zeker in vergelijking met de landen om ons heen. Intimiteitscoördinatoren worden ook uit dat filmbudget betaald. Een hoger budget zou betekenen dat er letterlijk 'meer tijd' gekocht kan worden. Met meer draaidagen kunnen ook de intieme scenes langer en zorgvuldiger gerepeteerd worden.

"Er kloppen veel mensen aan bij Intimiteitscoördinatie Nederland die zich aanbieden om op filmsets aan de slag te gaan. Maar vaak hebben ze geen idee wat het vak inhoudt. Een intimiteitscoördinator word je niet zomaar. Je moet onder meer trainingen volgen op het gebied van mentale gezondheid, EHBO, conflicten oplossen, diversiteit en inclusiviteit", legt Lammers uit. "Daarnaast is het echt noodzakelijk om flink wat vlieguren op een set gemaakt te hebben."

Iets anders dat speelt in in de filmwereld is dat er niet met vaste teams wordt samengewerkt. Bij elk filmproject heb je met nieuwe collega's te maken. "Omdat mensen in de filmwereld steeds met anderen samenwerken, zie je dat er sneller spanning ontstaat", zegt Toekook. "Al die mensen hebben andere omgangsvormen en dat kan botsen."

Het bestuurslid hoort vanuit zijn contacten in de filmindustrie wel steeds vaker dat de mensen die zich misdragen niet opnieuw gevraagd worden voor een nieuwe klus.

Lammers en Toekook zijn ondanks de uitdagingen allebei heel hoopvol over de toekomst van de Nederlandse filmwereld. "We hebben met serieuze problemen te maken, maar de groep mensen die verandering wil zien is heel groot", zegt het bestuurslid.

Lammers ziet in haar dagelijkse werk positieve ontwikkelingen, zeker onder de jongere generaties. "Met Intimiteitscoördinatie Nederland dragen wij bij aan een veilige werkvloer en aan een cultuurverandering. En we zien dat de mensen in de filmwereld de veranderingen omarmen."

Bron: NU.nl, 25 maart 2023