Vorige keer ging ik in op de ontstaansgeschiedenis van de begeleider / adviseur beschuldigde. Zoals beloofd ga ik nu nader in op het functieprofiel. De functie lijkt in eerste instantie aardig wat overlap met de functie van vertrouwenspersoon te hebben, maar eenmaal in functie doen zich er behoorlijk wat verschillen tussen beide functies voor.

Johan Cruijff gaf al aan: je ziet het pas als je het doorhebt.

‘Onterechte’ beschuldiging
Ik neem jullie mee in een praktijkcasus van een begeleider/adviseur beschuldigde. In werkelijkheid bestond deze begeleiding uit ongeveer 30 uren en vonden er vele soorten gesprekken plaats met diverse belanghebbenden in de organisatie. Kortom je leest slechts enkele fragmenten, die een verre van compleet beeld geven van de ‘totale’ werkelijkheid. Uiteindelijk leidde al deze gesprekken tot een rehabilitatie van de beschuldigde. Ook bij dat gesprek was de begeleider/adviseur beschuldigde actief betrokken.

Beschuldigde Cas:
“We moeten je op non-actief zetten. Je wordt beschuldigd van onheuse bejegening van een student. Dat zei de directeur tegen me. Dat was het enige wat ik te horen kreeg. Ik kon het zelf totaal niet plaatsen. Welke student? Ik weet bij God niet waar dit over gaat.”

Aaron, begeleider/ adviseur beschuldigde van Cas:
“Hij zat daar al een week mee op het moment dat ik hem voor de eerste keer ontmoette Na de eerste uitgebreide opvang zijn wij samen naar zijn directeur gegaan. Dit gesprek hebben we goed voorbereid. Welke vragen wil je stellen? Wat wil je vertellen over de impact die deze situatie op jou heeft? Enzovoorts. Hij heeft aan de directeur zijn verhaal verteld en zijn vragen gesteld. Haar antwoord was dat in het kader van de privacy van de klaagster er nog geen informatie kon worden gegeven.”

“Vervolgens heb ik – met toestemming van Cas - zelf een afspraak met de directeur gemaakt. Vanuit mijn deskundigheid, gezag en vanuit het functieprofiel begeleider/adviseur beschuldigde.  Ik kan dan verder gaan in een interventie richting de directeur dan in de functie van vertrouwenspersoon. Ik introduceert mezelf eerst met de kop van het gesprek waarin zeker mijn functieprofiel aan de orde komt: “Mijn rol is het bijstaan van de  beschuldigde en deze veiligheid, ondersteuning en advies te bieden en daarbij de belangen van beschuldigde in het oog te houden en daarbij niet voorbij te gaan aan de belangen van de melder en organisatie…..”

 “Vanuit de Arbowet heb jij, als directeur, de taak om zorg te dragen voor een veilige werkplek voor alle medewerkers. Dat betekent uiteraard een verantwoordelijkheid richting de melder, maar tegelijkertijd ook een verantwoordelijkheid richting de beschuldigde van ongewenste omgangsvormen. Vaak word je als directeur overvallen door een complexe situatie als deze en is dit geen dagelijks terrein. Herken je dat? Ik zie in het gesprek alle begrip voor Cas en tegelijkertijd zie ik dat je eigenlijk niet goed weet hoe met deze situatie om te gaan. Klopt dat? Daarnaast zie ik dat door op deze wijze de privacy te bewaken er ondertussen een nieuw slachtoffer wordt gecreëerd. Dit is waarschijnlijk geenszins je bedoeling, maar zo wordt het wel door Cas ervaren. Ben je je daar bewust van?......”

Vind je het goed dat ik vanuit mijn deskundigheid en functie van begeleider/adviseur beschuldigde er mijn  licht over laat schijnen? ………

Graag wil ik je wat informatie geven over de taken, verantwoordelijkheden en de keuzemogelijkheden, die jij hebt vanuit de escalatieladder voor leidinggevenden. Mijn doel daarbij is  je beter in staat te stellen om niet alleen verantwoordelijkheid, veiligheid en zorgvuldigheid te bieden richting de melder, maar ook richting de beschuldigde. Vanuit jouw verantwoordelijkheid handel jij immers vanuit de meerzijdige partijdigheid. Ik wil er voor zorgdragen dat de rechten en belangen van de beschuldigde niet uit het oog verloren raken. Ik wil je een breder zicht geven op de keuzemogelijkheden in deze situatie en je nog meer toerusten om een moreel juiste afweging  te maken, die ook recht doet aan de beschuldigde……
Ik ‘behartig’ dus - zeker ook - de belangen van de beschuldigde. Is dat okay?”…….

Het is contextafhankelijk of je zo’n gesprek met de directeur in het bijzijn van de beschuldigde doet of zonder de beschuldigde. Dit laatste doe je uiteraard alleen met toestemming van de beschuldigde. Je bespreekt vooraf de insteek en de voor- en nadelen. Een andere voorwaarde is dat er vooraf een overeenkomst ligt over je functieprofiel van begeleider/adviseur beschuldigde, een contract dus.

Vertrouwenspersoon Sandra reageert op mijn vorige column:
“Toevallig heb ik op dit moment een casus waarin ik twee beklaagden begeleid. Zij kunnen geen gebruik maken van de externe vertrouwenspersoon van de organisatie, ik sta hen bij als extern vertrouwenspersoon zonder banden met de organisatie, op hun eigen kosten (!). Ingewikkeld, complex en kwetsbaar, niet in de laatste plaats door de juridische positie en wat er op het spel staat (reputatie, baan, schorsing, mogelijke relatie met arbeidsconflict etc.). Ik zoek en krijg advies en support onder meer vanuit intervisiegroepen, ook juridisch.  Het is nu glad ijs hier…. Het kon even niet anders. In mijn beleving vraagt  het bijstaan/begeleiden van beklaagden echt iets anders, naast de empathische houding van de ‘reguliere’ vertrouwenspersoon. Ik sta vooraan in de rij voor deze opleiding.”

Visie functieprofiel
Onze visie op de functie van begeleider adviseur/beschuldigde is zich meer en meer aan het uitkristalliseren. De verschillende visies en ervaringen leiden langzaam tot een kader van de functie. De ontvangen feedback op de vorige column: de ontstaansgeschiedenis van de begeleider adviseur/beschuldigde draagt daar zeker ook aan bij. Dank! Degenen die daar verder aan willen bijdragen, zijn van harte welkom om dit te doen.

De ondersteuning van een beschuldigde vraagt om een deels zelfde ondersteuning en deels andere ondersteuning dan die de vertrouwenspersoon kan bieden.

Daarom vraagt de functie van begeleider/adviseur beschuldigde om een ander functieprofiel en dus ook om een andere opleiding en toerusting als die van een vertrouwenspersoon. Je sluit tevens een ander contract met de organisatie met deels andere en ruimere bevoegdheden. Over dit contract dient ook overeenstemming te zijn bij beide partijen, anders loop je de kans dat je onderweg averij oploopt .

Een vertrouwenspersoon werkt vanuit het functiekader van de LVV geregistreerd vertrouwenspersoon.

Een begeleider/adviseur beschuldigde werkt vanuit het functieprofiel van een begeleider/adviseur beschuldigde. Ik geef – als opleider- een aanzet tot een functieprofiel gedestilleerd uit de ervaringen van degenen die beschuldigden de afgelopen tien jaar hebben begeleid. Dit is een concept, wat we nader afstemmen met meerdere partijen en dan vast willen leggen.

De overeenkomsten en verschillen worden hieronder zwart-wit op een rijtje gezet. Het mag duidelijk zijn dat er vaak ook ‘100 tinten grijs’ zijn, waardoor de functies van vertrouwenspersoon en adviseur beschuldigde iets dichter bij elkaar liggen, dan dat we nu op een rijtje zetten.

Overeenkomsten
Beiden hanteren de elementen van het opvanggesprek en ‘vervolggesprek’:

• Luisterend oor
• Ruimte voor verhaal en emotie
• Situatie zo goed mogelijk in kaart brengen
• Luisteren, samenvatten en doorvragen
• Duiden en ontwarren / ontwarren en duiden
• Informeren over het beleid en de keuzemogelijkheden*
• De voor- en nadelen van de verschillende keuzemogelijkheden in kaart brengen
• Ondersteunen bij het maken van de meest passende keuze
• Meegaan naar gesprekken
• Doorverwijzen wanneer het valt buiten het kader van jouw functie. (Dat zijn dus twee verschillende kaders)

*Als beschuldigde heb je doorgaans minder keuzemogelijkheden, want je bent vaak afhankelijk van de stappen die de melder kiest. De beschuldigde is grotendeels afhankelijk van de keuzes van een melder/klager: “Dit is nu jouw situatie en binnen deze omstandigheden, waarin je afhankelijk bent van de melder en de directeur, zijn dit de opties die je hebt.”

Verschillen 
De hieronder gebruikte termen zoals coachen, confronteren, adviseren, sturen, ingrijpen, enzovoorts, worden later nog gedefinieerd, uitgewerkt en toegelicht.

*procedurele rechtvaardigheid, intermenselijke rechtvaardigheid, informationele rechtvaardigheid, distributieve rechtvaardigheid

Uiteraard moet er een getekende overeenkomst van opdracht over de functie adviseur/ begeleider beschuldigde onder liggen, om deze interventies te kunnen doen. 

De praktijk leert dat deze verdergaande bevoegdheden en een mandaat voor het bijstaan van een beschuldigde vaak onontbeerlijk zijn en om veel uiteenlopende vaardigheden vragen, naast de nodige juridische kennis van Arbowet en Arbeidsrecht.

Graag zetten we voor Sandra en elke begeleider/adviseur beschuldigde het ‘gladde ijs’ om in ’stevig ijs’, dat houdt. En dan nog kom je onverwachte wakken tegen.

Wil je reageren, mail me dan: marcel@trainingvanoss.nl

Hartelijke groet,
Marcel van Oss
Directeur/ trainer
VAN OSS & PARTNERS | OPLEIDING VERTROUWENSPERSOON