Een op tien rijksambtenaren maakte racisme op de werkvloer mee
13 februari 2024Een op de tien ambtenaren bij de Rijksoverheid zegt het afgelopen jaar op de werkvloer met racisme te maken te hebben gehad. Een ongeveer net zo'n grote groep heeft gemerkt dat collega's zich racistisch uitlaten richting burgers.
Bij 1 procent van de ondervraagden kwam racisme zelfs maandelijks voor, meldt demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Binnenlandse Zaken) op basis van een enquête. Voor het onderzoek zijn circa 4.500 medewerkers ondervraagd.
Daarnaast maakte 17 procent mee dat een collega racistisch werd bejegend. Ambtenaren die buiten Europa zijn geboren, hebben het meest te maken met racisme. Mensen in lagere loonschalen lopen hier vaker tegen aan dan beter betaalde ambtenaren.
Van Huffelen spreekt van een "confronterend onderzoek". Ze vindt iedere collega die racisme ervaart er één te veel. "Op je werk moet het gaan om wat je doet en niet om wie je bent of waar je vandaan komt", zegt ze.
Eind 2022 bleek al dat racisme op de werkvloer veel voorkomt op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Naar aanleiding daarvan liet het ministerie van Binnenlandse Zaken onderzoek doen naar de hele landelijke overheid. In totaal werken ongeveer 140.000 ambtenaren bij de Rijksoverheid.
Racismebestrijder vindt enquête te mager, expert heeft kritiek
Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme Rabin Baldewsingh laat aan NU.nl weten van de uitkomsten te zijn geschrokken, in het bijzonder van de hoge percentages. Toch is hij niet verrast, omdat het eerdere onderzoek bij Buitenlandse Zaken ook al een schokkend beeld gaf.
Tegelijkertijd pleit de regeringscommissaris voor uitgebreider onderzoek. Dat had hij in 2022 al voorgesteld, maar het kabinet zou daar toen niet aan hebben gewild.
"Pas als je de zaken goed in beeld hebt, kun je goede oplossingen doorvoeren", licht Baldewsingh toe. "Dat moet hier als de wiedeweerga gebeuren. Want wat mij betreft is dit een grote wake-upcall."
Het valt Hanneke Felten, onderzoeker bij kennisinstituut Movisie, vooral op dat maar liefst 62 procent van de ondervraagde rijksambtenaren zegt dat er niets is gedaan met ingediende klachten. In 16 procent van de gevallen zijn ze niet op de hoogte gehouden van een eventuele aanpak.
Felten heeft ook kritiek op het rapport, zegt ze tegen NU.nl. "Er is niet gevraagd naar religie, terwijl moslims een veel gediscrimineerde groep op de arbeidsmarkt zijn. En de enquête heeft wel gevraagd naar herkomstland, maar hoe het met rijksambtenaren van de tweede en zelfs derde generatie zit, blijft nu onzichtbaar."
Vakbond vermoedt dat probleem veel groter is
Vakbonden FNV en CNV reageren geschrokken. Maar FNV-bestuurder Kitty Jong laat ook weten niet verbaasd te zijn.
Volgens haar passen de cijfers in het beeld dat de FNV heeft. Uit eigen onderzoek van de vakbond zou blijken dat racisme na pesten en intimidatie de meest voorkomende vorm van grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer is. "Het is absoluut zeer zorgwekkend, vooral als dit bij de overheid zo is."
Ook vakbond CNV herkent de geluiden en spreekt van "een breder gevoel van onveiligheid, niet alleen bij de overheid". De Jong denkt dat de enquête slechts "het topje van de ijsberg" heeft blootgelegd. Ze stelt dat binnen de overheid "een enorme angstcultuur heerst".
