Kabinet overweegt gedragscode seksuele intimidatie: ‘Kijk ook waarom regels nu niet werken’
16 januari 2023Ministers Robbert Dijkgraaf (Onderwijs) en Karien van Gennip (Sociale Zaken) denken eraan werkgevers te verplichten een gedragscode voor seksueel grensoverschrijdend gedrag in te stellen. Maar experts benadrukken: er moet óók nadrukkelijk worden gekeken naar waarom de huidige regels tot nu toe niet zorgen dat iedereen veilig aan het werk kan.
In totaal wordt 11 miljoen euro uitgetrokken voor een actieplan tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag, het idee voor een gedragscode en een bijbehorende klachtenregeling maken daar deel van uit. Geen overbodige luxe zou je zeggen, zeker nu vandaag ook nog eens uit cijfers van het CBS blijkt dat meer dan de helft van de jonge vrouwen tussen 18 en 24 jaar het afgelopen jaar naar eigen zeggen slachtoffer was van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Gerda Arends van de Landelijke Vereniging van Vertrouwenspersonen is blij met alle aandacht voor het thema seksueel geweld en het bijbehorende actieplan, maar waarschuwt ook dat extra regels niet per se dé oplossing bieden. In de huidige wet zijn werkgevers ook al verplicht om te zorgen voor een veilige werkomgeving, wat betekent dat er reeds aandacht moet zijn voor eventueel seksueel grensoverschrijdend gedrag. De grote vraag is dus hoe nieuwe gedragsregels ervoor gaan zorgen dat iedereen op de werkvloer zich wél gaat gedragen.
Arends: ,,Door de arbo-wet zijn werkgevers al verplicht te letten op psychosociale arbeidsbelasting, daaronder valt ook seksueel geweld. We moeten constateren dat het desondanks bij veel bedrijven niet op orde is. Voordat we nieuwe wetten maken, zullen we toch eerst de vraag beantwoord moeten krijgen: waarom werkt het tot nu toe niet?”
Voorlichting
Dat onderschrijft advocaat Sébas Diekstra. Hij staat deelnemers van The Voice of Holland bij, die bij dat tv-programma te maken kregen met seksueel grensoverschrijdend gedrag, en noemt het actieplan ‘een stap in de goede richting, vooral ook omdat op meerdere fronten wordt ingezet’. ,,Naast bewustwording en cultuurverandering is het van groot belang dat de interne organisatie van bedrijven goed functioneert bij de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag: duidelijke gedragsregels en meldingsprocedures. In de zaak rondom The Voice of Holland hebben we gezien dat slachtoffers meldingen deden die niet of onvoldoende adequaat zijn opgepakt. Ook de vertrouwenspersoon heeft daarin niet het verschil kunnen maken. Zodoende lijkt het zaak daarnaast goed te onderzoeken hoe de positie van vertrouwenspersonen versterkt kan worden.”
Sterker nog: vakbonden pleiten er in een reactie op het actieplan van het kabinet voor om eindelijk de aanstelling van een vertrouwenspersoon verplicht te stellen. Hier werd vrijdag niets meer over duidelijk, maar FNV- voorzitter Kitty de Jong verwacht vanwege eerdere aankondigingen dat deze verplichting er wel komt. Volgens de vicevoorzitter zijn er al heel veel organisaties met een gedragscode en vertrouwenspersoon, maar is het verplicht stellen ervan nodig om seksueel wangedrag op de werkvloer te helpen voorkomen. ,,Dit had jaren eerder al gemoeten.”
Overigens lopen er in het kader van het actieplan al onderzoeken, ook naar mogelijke oplossingen voor, bijvoorbeeld, seksueel grensoverschrijdend gedrag in de danssector, het onderwijs en op straat. Op de Universiteit Maastricht lopen ze alvast vooruit op alle plannen: eerstejaars krijgen daar vanaf volgend collegejaar voorlichting over grensoverschrijdend gedrag, seksueel geweld en seksuele grenzen. Het is de eerste universiteit die zulke lessen verplicht stelt voor alle studenten. ‘Een sterk signaal’, vindt Mariëtte Hamer, regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Minister Dilan Yeşilgöz (Veiligheid en Justitie) heeft in oktober vorig jaar al een voorstel naar de Tweede Kamer gestuurd om de definitie van een seksueel misdrijf te verruimen. Zo moet het ook strafbaar worden om seks met iemand te hebben in de wetenschap of bij het vermoeden dat de ander niet wilde, ook als er geen sprake is van dwang.
Hele samenleving
Hamer wijst erop dat het actieplan ‘inzet vraagt van de hele samenleving’. Het draait ook om meer dan alleen de werkvloer; de aanpak moet overal vorm krijgen. “Op scholen, in bedrijven, in verenigingen, in gezinnen, op straat en in het uitgaansleven.” Ze zegt grote noodzaak te zien om aan de slag te gaan. ,,Zeker gezien de schaal waarop seksueel grensoverschrijdend gedrag voorkomt.”
Arends benadrukt echter dat specifiek op de werkvloer meer grenzen worden overschreden dan alleen op seksueel gebied. Zij pleit ervoor ook dáár aandacht aan te besteden. ,,Seksueel grensoverschrijdend gedrag is de kleinste vorm van ongewenst gedrag op de werkvloer. Op nummer een staat pesten en intimidatie, een oud en lang aanwezig probleem. We gaan ervan uit dat mensen na alle aandacht tegen pesten in het onderwijs genoeg geleerd hebben als ze van school afkomen. Maar in het werkzame leven zien we dat mensen niet voldoende in staat zijn zulke problemen, als ze ontstaan, zelf op te lossen. Daarvoor hebben we toch wetgeving nodig.” Wetgeving die werkt, om precies te zijn.
